Auf der anderen Seite (2007) - Fatih Akin

Þetta er virkilega falleg og vel gerð mynd. Þetta er svona "tengimynd" eins og ég hef talað um áður, þar sem ólíkar sögur karakteranna skarast og frásögninni er skipt upp á óreglulegan hátt. Það er kannski svolítið týpískt að gera svona mynd í dag en sagan er það flókin að það er eiginlega nauðsynlegt að skipta frásögninni upp og tvinna saman ólíkum þáttum. Frásagnarmátinn er ekki aðalatriðið heldur eru það karakterarnir sjálfir og samböndin milli þeirra.

Það er margt í þessari mynd sem sannar það að frásögnin er ekta. Maður fær mjög góða tilfinningu fyrir kúltúrnum, ekki bara tyrkneskum kúltúr heldur líka þýskum kúltúr. Svo má nefna tónlistina í myndinni. Það er augljóst að sá sem valdi tónlistina hefur raunverulegan áhuga á tyrkneskri tónlist því að hún var virkilega flott. Hann vissi hvað hann var að gera, hann fór ekki bara inná Bearshare og sló inn "exotic turkish music".

Það er allt gott í þessari mynd, hvort sem það er leikurinn, leikstjórnin, myndatakan osfrv. Mér fannst sérstaklega gaman að fallegum skotum af tyrknesku sveitinni. Hanna Schygulla (sem lék Mariu Braun, sjá færsluna fyrir neðan) var áberandi góð í myndinni. Hún er það reynd leikkona að hún þarf ekki að slá um sig með tilþrifum, hún gerir bara það sem þarf til að skapa mjög áhrifaríka túlkun.

Ég horfði á Seven Samurai eftir Kurosawa um daginn. Fyrir utan það hvað hún er góð lærði ég líka mjög mikið um japanskan kúltúr án þess að það væri aðalatriðið. Það sama á við um Auf der anderen seite. Leikstjórinn er mjög meðvitaður um tyrkneska menningu og það skín í gegn. Það er togstreita milli ólíkra viðhorfa til tyrkneskrar menningar í nútímanum og það endurspeglast í þeim ólíku tilfinningum sem sögupersónurnar bera til Tyrklands.

Það er ríkuleg upplifun að horfa á þessa mynd án þess að vita mikið um söguþráðinn og því er svolítið erfitt að segja frá henni án þess að skemma fyrir. Ég get þó sagt ykkur að það er óþarfi að sitja í gegnum allan kreditlistann í lokin. Það gerist ekki rassgat.

Samotári (2000) - David Ondricek

Aristóteles sagði þegar hann var að tala um gríska harmleikinn að ungskáldið geti skapað stemningu en það þurfi meistara til þess að segja sögu. Þetta á við um Samotári því að hún er stemningarmynd. Myndin segir frá ólíkum karakterum og leikstjórinn reynir að tengja saman sögur þeirra á sjarmerandi hátt en mér finnst það mistakast. Það er engin dýnamísk ástæða fyrir því að sögupersónurnar skuli tengjast hver annarri. Áhorfandinn fattar of fljótt að þetta sé "tengimynd". Góðar tengimyndir eru þannig að manni finnst að sögupersónurnar hreinlega verði að mætast á veginum á einhverjum tímapunkti í myndinni. Sú tilfinning gefur myndum eins og Pulp Fiction vissan þéttleika. Örlög sögupersónanna í Samotári skipta mann hins vegar litlu máli. Kannski er þetta svona mynd sem virkar bara í Tékklandi, svipað og Stella í orlofi gerir á Íslandi.

Tékkneskir leikstjórar eins og Milos Forman, Agnes Varda, Jan Svankmajer ofl. gerðu framúrskarandi myndir á kommúnistatímabilinu. Það var jafnvel talað um tékkneskan kvikmyndaskóla í þessu samhengi. Samotári er alveg eins og hver önnur ófrumleg amerísk indí-gamanmynd. Margar evrópskar virðast fara sömu leið og það eina sem gerir þær frábrugðnar hinum amerísku er tungumálið. Maður spyr sig hreinlega, af hverju að gera svona mynd?

Die Ehe der Maria Braun (1979) - Rainer Werner Fassbinder

Þessi mynd var sýnd á filmu sem að mér fannst mjög skemmtilegt. Það er eitthvað við skruðninginn í filmunni sem skapar svo lifandi stemningu. Svo er sýningarstjóri sem þarf að skipta um filmu nokkrum sinnum á meðan á sýningunni stendur.

Þetta var fyrsta Fassbinder myndin mín en pabbi minn sá margar myndir eftir hann á sínum tíma. Pabbi upplifði þær sem brautryðjendaverk sem tóku á málum sem voru tabú, t.d. samkynhneigð, hjónasambönd milli ólíkra kynþátta og seinni heimsstyrjöldin. Ég hef það frá Mæju Loebell að á eftirstríðsárunum hafi seinni heimsstyrjöldin verið eins og eyða í sögu Þýskalands.

Die Ehe der Maria Braun gerist í Þýskalandi á eftirstríðsárunum. Landið var í molum. Aðalpersónan Maria Braun, eins og margir Þjóðverjar á þessu tímabili, hugsar bara um eitt og það er að komast áfram í lífinu. Hún hikar ekki við að fórna mannorði sínu fyrir betri stað í lífinu. Þegar botninum er náð skipti mannorð engu máli.

Þetta er þung mynd en hún hefur sína kosti. Það skín í gegn að Fassbinder var heill í því sem hann gerði. Ég held að hann hafi borið mikið traust til leikara sinna, því hann gefur þeim frelsi til þess að vera frumlegir. Leikurinn var eðlilegur og afslappaður og mér hefur aldrei fundist þýskan hljóma jafn náttúrulega í bíómynd. Það var eiginlega leikurinn sem heillaði mig frekar en myndin.

Ég sá nýlega La Notte eftir Michelangelo Antonioni. Bæði La Notte og Maria Braun eru mjög langdregnar og hversdagslegar myndir en öfugt við Fassbinder virkaði Antonioni mjög fjarlægur sögupersónum sínum. Fassbinder hefur samúð með sínum sögupersónum. Þess vegna var miklu auðveldara að horfa á Mariu Braun.